Bandırma-1 Hololens-2 Gerçek Vaka Deneyimi

Bandırma-1 HoloLens-2 Gerçek Vaka Deneyimi

Halit Emiroğlu, Fırat Kolbaşı, Tansu Sabuncuoğlu

Özet: Bandırma-1 santralinde 29 Ekim - 2 Kasım arasında planlanan 4 günlük duruş esnasında en kritik işimiz HRSG-1 HP Desuperheater’ın komple değişimiydi. Bu uygulamanın hatasız şekilde yapılabilmesi için tüm hazırlıklara ilaveten; duruştan 10 gün önce IT departmanımızın rutin saha ziyareti esnasında, demo uygulama ile tanıttığı Hololens-2’yi de kullanmaya karar verdik. Bu sayede Desuperheater’ın İsveç’teki dizayn mühendisleri ile montaj esnasında canlı bir şekilde, HRSG-1’in 30m kotundaki montaj bölgesinden bağlantı kurabildik. BVT İsveç firması, İsveç’teki üç ayrı ofislerinden ve Türkiye’deki İstanbul ofisten dizayn mühendislerinin de olduğu toplamda 6 kişiyle, sahada Hololens-2 sayesinde Microsoft Teams canlı görüşmesini yaparak sahadaki uygulamamız ile alakalı sorularımıza yerinde cevaplar aldık, ve işin hatasız şekilde yapılmasını sağladık.

Gereksinim

Bandırma-1 santrali HRSG-1 HP Desuperheater spoolunda yüksek basınç ve yüksek sıcaklıktaki buhar kaçağının kalıcı olarak giderilmesi gerekmekteydi. Hem İSG hem de proses açısından santral için risk oluşturan bu işin yapılabilmesi için 4 gün gibi kısa bir süremiz vardı. İlk kaçak 2019 yılında oluşmuş ve plansız bir duruşa sebep olmuştu. En son 24 kasım 2019 tarihinde mevcut kaçak noktaları kaynak dolgusu ve üzerine de P91 yama sac kaynatılarak geçici şekilde giderilmiş ve kalıcı çözüm için komple spool değişimi 2020 yılına planlanmıştı. Pandemi döneminde bu çalışmanın tamamlanabilmesi için yurt dışındaki dizayn mühendislerinin de desteğini almak ve uygulamayı hatasız tamamlamak için uzaktan, yüksek kalitede ve sahada işin yapıldığı yerden canlı bağlantı kurma ihtiyacımız oluştu. Microsoft Hololens-2’nin Mixed Reality (MR) (Karma Gerçeklik) olması sayesinde hem gerçek dünyayı hem de hologramları aynı anda görme ve bu şekilde çalışma şansı bulabiliyorsunuz [1].

Sanal Gerçeklik (Virtual Reality) & Arttırılmış Gerçeklik (Augmented Reality) & Mixed Reality

Sanal Gerçeklik (VR) temel olarak, gözlerinizi saran bir gözlük vasıtasıyla bilgisayar ekranında görmeye alışık olduğumuz üç boyutlu sanal dünyaların içinde dolaşabilmemize olanak sağlayan bir teknolojidir. Son yıllarda adını sıkça duymaya başladığımız VR teknolojisinin geçmişi aslında oldukça eskiye dayanıyor. İlk olarak 1935’te Stanley G. Weinbaum tarafından yazılmış olan Pygmalion’s Spectacles[2] isimli kısa hikayede, kurgulanmış hologram görüntülerin bir gözlük vasıtasıyla deneyimlenebildiği, bununla beraber koku ve dokunma gibi duyuları da içine dahil eden bir sistemden bahsettiğini görmekteyiz. Morton Heilig ise 1962 yılında Sensorama (Şekil 1) isimli prototip bir makine geliştirilerek VR öngörüsünü gerçekleştirmeye çalışır.

Şekil 1 Sensorama, 1962

Şekil 2 Damocles, 1968

VR gözlüklerinin ilki olarak adlandırılan Sword of Damocles (Şekil 2) ise 1968 yılında Ivan Sutherland ve öğrencisi Bob Sproull tarafından geliştirilir. Bilgisayara bağlı olarak çalışan bu cihaz o kadar ağırdır ki ancak tavana bağlı olarak kullanılabilmektedir. Cihazın ismi de buradan gelmektedir.[3] Cihaz bilgisayara bağlı olarak çalışmaktadır ve tabi o günün koşullarıyla sadece çizgilerden oluşan üç boyutlu bir ortam deneyimlenebilmektedir. Kullanan kişinin başı bir mekanizmaya sabitlenmekte ve kişi ancak başını çevirerek etrafa bakabilmektedir. 1982 yılında, Atari sanal gerçeklik üzerine çalışmak için bir laboratuar kurmuş olsa da iki yıl sonra oyun endüstrisindeki arzın talebi aşması üzerine yaşanan kriz dolayısıyla laboratuar kapatılır.

Şekil 3 Mixed Reality

1990’lı yıllarda birçok VR gözlüğü denemesi olur, ama zamanın grafik kalitesi ile hiçbiri istenilen başarıyı elde edip aktif kullanımda yer bulamaz. Sonrasında ise internet çağı devreye girer ve VR dünyası bir süreliğine rafa kaldırılır.

Şekil 4 Microsoft Hololens-2

İlerleyen teknolojik gelişmelerle yeniden gündeme gelen VR teknolojisi, git gide gerçek hayata yakınlaşmaya başladı. 2003 yılında, Wagner and Schmalstieg ilk portatif AR sistemini "Kişisel Dijital Asistan" ile sundu. Bu, akıllı cihazlarda AR'nin yaygınlaşmasının önünü açtı. Arttırılmış Gerçeklik (AR) ile, kullanıcıların çevreleriyle yepyeni bir şekilde etkileşimde bulunmalarını sağlayarak dijital nesneler fiziksel dünya ile birleşti. (Şekil-3)

Microsoft Hololens-2 (Şekil 4), Karma Gerçeklik (MR) deneyimini yaşatır. (Şekil 3) Karma Gerçeklik (MR) deneyiminde Hololens-2 ile; el hareketleri kalibre edilebilir ve el izleme olarak adlandırılan bir sonraki el hareketi taranabilir (hand-tracking), tüm bulunduğunuz alanı görürken etkileşimli hologramlar oluşturabilir. Hologramları el kontrolü ile uzaklaştırıp-yakınlaştırabilir, sürükleyebilir veya görüntüyü göz hareketlerinize göre ayarlayabilirsiniz. (Biyometrik İris Tanıma) Hiçbir ek donanım ve kabloya ihtiyaç duymadan (Şekil 5), üç saat tam şarj ile kullanılabilir. Gerçek nesneler gibi tepki veren hologramlar doğal şekilde kavranır ve hareket ettirilir. Sesli komut ve mikrofonlar sayesinde gürültü endüstriyel ortam çalışmalarına uygundur. [4]

Şekil 5 Microsoft Hololens-2 Bandırma Santrali

Fırsat bakımında değerlendirmek üzere toplantı saatinden beş dakika önce gerekli kalibrasyonlar ve erişim hazırlıkları kolaylıkla tamamlandı. Karma Gerçeklik (MR), yadsınamaz bir şekilde hayatımızın pek çok alanını değiştirme ve etkileme gücüne sahip. "The Sword of Damocles" dan bu yana uzun bir yol kat etti ve daha da ileriye gitme olasılığı oldukça yüksek görünüyor.

Uygulama

14” P91 malzeme ve 25,4mm et kalınlığına, 527 C ve 158bar dizayn değerlerine sahip HP Desuperheater için öncelikle CCI ile görüşüldü. CCI’dan gelen 94K€’luk teklifin çok yüksek olması ve temin süresinin de 24 haftadan uzun olması sebebiyle BVT firmasıyla iletişime geçildi. BVT ile sahada teknik toplantı sonrasında tüm işletme parametreleri ile mevcut Desuperheater’ın dizayn değerlerini paylaştık. BVT tarafından birebir aynı malzeme ve tasarıma ait HP desuperheater için 34K€ ve 16-20 hafta temin süresi şeklinde teklif aldık. Bu sebeple de BVT ile ilerlemeye karar verdik.

BVT’ye sipariş geçildikten sonra pandemi süreci ve etkilerinin artması sebebiyle temin süresinde biraz gecikme olsa da 29 Ekim tarihine planladığımız 4 günlük duruştan 4 hafta önce tüm malzemeler tarafımıza ulaşmış oldu. BVT firması ile Desuperheaterın bizim çalışma şartlarımıza göre tasarlanması aşamasında birkaç canlı toplantı ve buna ilave onlarca yazışma yaparak doğru tasarım kriterlerinin sağlandığından emin olduk (Şekil 6).

Şekil 6 Bandırma-1 Desuperheater

Şekil 5 Desuperheater Çizimi

Şekil 6 Desuperheater Tasarım Kriterleri

29 Ekim’deki 4 günlük duruştan önce Hololens-2 ile sahada 2 kere demo uygulaması yaptık ve böylece hem ilgili çalışanlara eğitim vererek Hololens’in kullanımını anlattık hem de işin yapılacağı bölgedeki bağlantı hızı ve kalitesini de kontrol etmiş olduk.

Foto 1&2 Hololens-2 Bağlantı Fotoğrafları

Uygulama esnasında bağlantıda herhangi bir sorun yaşamadan BVT firmasının ilgili mühendislerine sorularımızı sorarak cevaplarımızı aldık ve çalışmamızı tamamladık. Hololens-2 canlı gerçek bir uygulamada denenerek başarı sağlanmıştır. Pandemi sebebiyle seyahat kısıtlamalarının olduğu dönemde üretici firma olan BVT’nin İsveç ve İstanbul ofislerinden 4 farklı lokasyondan 6 farklı teknik, dizayn ve kaynak mühendisi ile Enerjisa Üretim’den dört kişi uygulama sahasında canlı bağlantı gerçekleştirmiş olduk.

Hololens-2 ile Microsoft teams üzerinden görüntülü canlı bağlantıyı iki gün üst üste yaparak işin gidişatı hakkında çok detaylı paylaşımlar yaparak, yerinde aldığımız cevaplarla uygulamanın hatasız bir şekilde tamamlanması sağlanmış oldu. Desuperheaterın özel bir imalat olduğunu ve orijinal tedarikçisi yerine muadil bir tedarikçiden temin edildiğini göz önüne aldığımızda dizayn parametreleri ve imalatlı parçanın geometrisinde bir takım değişikliklerin olması kaçınılmazdı. İşte tam da bu noktada Desuperheater’ın su bağlantısının sahadaki oryantasyondan farklı olduğu tespit edilmiş ve İsveç’ten bağlanan mühendislerin yönergeleriyle oryantasyonda yapılacak modifikasyon canlı video görüntüsüyle anlatılmış ve besleme suyu bağlantısının açısıyla ilgili teyit alındıktan sonra uygulamaya geçilmiş ve önemli bir mühendislik problemi çözülmüştür.

Sonuçlar

• Enerjisa Üretim olarak HoloLens-2’nin ilk kez gerçek bir uygulamada kullanılmış olması, Üst yönetimin de verdiği destek ile ilerideki farklı deneyimler için ilham kaynağı olacaktır.
• IT ile santraller arası çok uyumlu ve sinerji yaratacak bir çalışma sergilenmiştir.
• Şirketimizin bu gibi yenilikçi uygulamalara sahip olması ve tedarikçilerinden bu yönde talepkar olması çok olumlu bir etki yaratmakta ve saygınlığımızı arttırmaktadır. BVT firması da bizim bu talebimize yakın ilgi göstererek çözüm ortağı anlayışıyla çok verimli bir katkı sağlamıştır.
• Pandemi döneminde sahaya bir uzman getirmenin risk ve maliyetleri ortadan kalkmıştır.
• Aynı anda konusunda uzman birden fazla kişiyle canlı bağlantı sağlanarak alınan hizmetin kalitesi de artmıştır.
• 94K€’luk CCI teklifi yerine yaklaşık 1/3 maliyette olan BVT firması ile çalışmaya karar verdiğimiz bu uygulamada bu şekilde teknik destek almak hata yapma riskimizi minimuma indirmemize katkı sağlamıştır.
• Toplamda 2 gün üst üste 45’er dakikalık bağlantı 6 farklı kişiden 9 AdamxSaatlik süpervizör desteği herhangi bir maliyet olmadan alınmıştır.
• Ses, görüntü ve bağlantı kalitesinin yüksek olması, uzaktan döküman paylaşımı yapılabiliyor olması ve aynı zamanda görsel yönergelerle yönlendirme yapılabiliyor olması benzer görüntülü iletişim araçlarına göre fark yaratmaktadır.
• 3 saat süre dayanabilen bataryası sayesinde yeterli desteği herhangi bir kesinti yaşamadan almış olduk.

“Verimli bir faaliyete teknolojiyi eklerseniz verimlilik artar. Aynı şekilde verimsiz bir faaliyete teknolojiyi dahil ettiğiniz zaman da verimsizlik artar. – Bill Gates”

Çıkarılan Dersler / Fırsatlar

• Hololens-2 sadece yurt dışı değil, yurt içinden de teknik destek alımında kullanılabilir.
• Bu uygulama pratiği sayesinde; sadece dışarıdan bir destek alma aşamasının dışında, Enerjisa Üretim’in bilgi birikimini ve uzmanlığını dış müşterilere lokasyon bağımsız sağlayabileceği ve yeni iş kolları yaratabileceği sonucuna varıldı.
• Şirket içinde ama farklı lokasyonlarda birçok uzmanlığımız bulunmaktadır. Böyle bir ihtiyaç oluştuğunda sadece dış destek değil kendi içimizde de birbirimize canlı bağlantılarla destek verebiliriz.
• Bu sayede hem seyahat maliyetleri azaltılacak hem de çözüm süresi kısalacaktır.
• Bazı eğitimlerin de bu şekilde verilmesi değerlendirilebilir.
• Gün ışığının çok olduğu durumlarda hologramların görüntülenmesi zorlaşabiliyor, bununla alakalı kullanım sırasında ek önlemler için görüşülebilir.
• Hassas bir cihaz olduğu için hasarlanma riski var, bu sebeple zor ve dar çalışma alanlarında hem cihaza hem de çalışan sağlığına risk teşkil edebilir.
• Sesli komutlar, akıllı mikrofonlar ve doğal dil konuşma işleme özelliklerinin yardımıyla gürültülü endütriyel ortamlarda çalışma kolaylığı gözlemlenmiştir.
• Harici hiçbir kablo ve paket olmaksızın serbestçe hareket imkanı vardır.
• Wi-fi özelliği cihazın kendi içinde bulunur, kullanılacak sahanın wi-fi sinyal gücü cihazın etkin kullanımı için önemlidir.